25. Alay Tarihçesi

İlk olarak 3’üncü Kolordu, 9’uncu Tümen kuruluşunda yer alan 25’inci Piyade Alayı, üç piyade taburu ve bir ağır makineli tüfek bölüğünden oluşmuştur. Alayın komutanlığında Binbaşı Sait, Binbaşı Kadri, Kaymakam İrfan, Binbaşı Cemal Cahit, Binbaşı Ali Nail bulunmuştur. Tabur komutanlarında ise, 1’inci Tabur Komutanı Binbaşı Adil, 2’nci Tabur Komutanı Binbaşı Mehmet Ali, 3’üncü Tabur Komutanı Binbaşı Mehmet Şekip ve Binbaşı Hüseyin Redif görev almıştır.

31 Temmuz 1914’te 3’üncü Kolordu’nun emriyle Çanakkale bölgesindeki 9’uncu Tümen Alayları seferberlik hazırlıklarına başlamıştır. Bu amaçla 25’inci Piyade Alayı da Kepez bölgesinde 13 Ağustos 1914’te seferberliğini tamamlamıştır. Seferberliğe göre alay, sahili gözetlemek amacıyla Kumkale’nin güneyine bir piyade bölüğü göndermiş, bağımsız bir postayı Küçükbeşik’e göndermiş, mürettep süvari birliği ise Geyikli’ye göndermiştir. Ayrıca 25’inci Alay’a Kumkale-Orhaniye Tahkimatının gerilerini korumak amacıyla Balıkesir Jandarma Tabur’u ve 9’uncu Piyade Alayı’nın 1’inci Tabur’u emrine verilmiştir.

9’uncu Tümen’den verilen emre göre, 25’inci Piyade Alay Komutanı, Bölge Komutanlığı’na atanmıştır ve 25’inci Piyade Alayı, 9’uncu Sahra Topçu Alayı 1’inci Taburu, Çanakkale Jandarma Alayı, Tümen İstihkam Bölüğü ve iki süvari takımı birliklerinden oluşmuştur. Ayrıca alay, daimî olarak bir bölüğünü Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığı emrine vermiştir ve bir bölüğü de 9’uncu Tümen Komutanlığı’nın emrine Çanakkale’de bırakılmıştır. Daha sonra bu alay, Kumkale’den Eski İstanbul Burnu’na kadar ki sahil kısmını örtme görevini yapmak amacıyla, Kumburnu-Geyikli-Mecidiye-Mahmudiye bölgelerinde konaklamış ve birliklerini hazır bulundurmuştur.

24 Şubat 1914’tedüşman,bir İstimbot’tan üç sandalla Kumkale İskelesi’ne asker çıkarmış ancak birliklerce ateş açılmamıştır.Üç muharebe gemisinden destek alan düşman tekrar Kumkale bölgesine asker çıkarmıştır. Bu bölgeyi 25’inci Alay’ın 2’nci Taburu savunmuştur ve burada güçlü bir direnişle karşılaşan düşman askerleri geri çekilmek zorunda kalmıştır.

9’uncu Tümen’e bağlı olan birlikler Koyun Limanı’ndan başlayarak Ecelimanı-Kemikliburun- Kayatepe-Kumtepe-Seddülbahir Yarımadası’nın sahil kısmı ile, Boğaz içinde Morto Limanı-Kerevizdere bölgesinde düşmanın her türlü teşebbüs ve çıkarmasına karşı koyması, düşmanın tahkimat arkasına ilerlemesinin önlenmesi istenmiştir. Bunun üzerine 9’uncu Tümen Komutanı, Maydos Bölgesi Komutanlığı’nı üzerine almış ve 25’inci Alay Eceabat’a geçmiştir. 1’inci Tabur, makineli tüfek bölüğü ve istihkam taburu Eğertepe-Kayaltepe hattının kuzeyindeki Çiftlik Bataryası ise Kumtepe, sahil ve vadisini etkili ateş altında bulundurmak üzere Kumtepe güneyindeki Çiftlikler arasında mevzilenmiştir. Kabatepe’den Kumdere mansabının kuzey doğusundaki tepeye kadar ki kısım 2’nci Tabur ve bu tepeden Sarıtepe Burnu’na kadar ki kısım 3’üncü Tabur, bölgeyi korumak için tertiplenmiştir. Daha sonra 25’inci Piyade Alay’ı, bölgesini 2’nci piyade Taburuna bırakarak Sarafim Çiftliği’ne gelmiştir ve 6 Nisan’a kadar alay, ihtiyatta kalmıştır.

25 Nisan 1915’te düşmanın Seddülbahir, Arıburnu ve Kirte’ye asker çıkarması üzerine 25’inci Alay’ın 3’üncü Taburu, alay karargâhı ile 1 ve 2’nci Taburlar’ı Kirte’ye gelmiştir. Daha sonra bu taburlar 26’ncı Alay’ın emrine girerek Zığındere bölgesine gönderilmiştir. 25’inci Piyade Alay’ı, iki taburu ve makineli tüfek bölüğü ile beraber 85 rakımlı tepenin doğu güneyinde ve Kirte yolu üzerinde ihtiyatta kalmak üzere gönderilmiştir. Daha sonra 25’inci Alay’2 iki piyade taburu ve bir makineli tüfek takımıyla Zığındere’ye hareket ederek düşmana taarruz yapmıştır. Bu taarruzla alayın 1 ve 2’nci Taburların düşmana fedakârca saldırması üzerine düşman plaja kadar çekilmek zorunda kalmıştır. 25’inci Alay’ın 3’üncü Taburu Zığındere’deki düşmanı denize dökmek amacıyla üç bölükle düşmana taarruza başlamıştır ve takviye bölüğünün de gelmesiyle süngü hücumu başlamıştır. Bu hücumla Triyandafil Çiftliği güneyindeki sırt üzerinde düşmanın iki makineli tüfeğinin ateş püskürttüğü mevziiler ele geçirilmiştir. Ertesi gün 25’inci Alay’ın 1’inci Taburu Aytepe ve Gözcübaba’ya taarruz yapsa da düşmanın şiddetli ateşi yüzünden hedefine ulaşamamıştır. Düşman Morto Limanı’na çıkarma yapmıştır ve 1’inci Tabur’un hattını işgal ederek, sol tarafını çevirme tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. 25’inci Alay, 1’inci Taburu Kanlıdere’nin kuzeyindeki siperleri işgal etmiş ve güneş doğmadan önce 150 rakımlı tepenin güneyindeki ihtiyat mevziine çekilmiştir. 25’inci Alay’ın 3’üncü Taburu Zığındere de düşmanla süngü hücumu yapmıştır ve bunun sonucunda düşmanı denize kadar kovalayarak denize dökmüştür. 27/28 Nisan 1915 tarihinde Zığındere’deki 25’inci Alay’ın 3’üncü Taburu, 20’nci Piyade Alayı’nın emrine verilmiş, 25’inci Alay 1’inci Taburu da 26’ncı Alay emrine verilerek Domuzdere savunma hattına gece yarısından sonra taarruz etmiştir. 25’inci Alay’ın 2’nci Taburu ise tümen ihtiyatı olarak Kirte kuzeyindeki Değirmenlerin yanında bulundurulmuştur. 1 Mayıs 1915 tarihinde ise 25’inci Alay’ın emrindeki üç taburdan, iki taburlu bir alay oluşturularak Binbaşı Kadri Komutasına verilmiştir ve Kaymakam İrfan alaydan ayrılmıştır. 7 Mayıs 1915 tarihinde düşman, Zığındere ve Harapkilise bölgesine cepheden topçu ateşi açmıştır ve Zığındere istikametinden gemilerden yaptığı bombardımanlarla siperler yıkılmıştır. Buna karşılık bütün mevziilerden açılan tüfek ve makineli tüfek ateşi ile düşman püskürtülmüştür. Ancak düşman topçusu ile siperleri ateş altında tutmaya devam etmiştir. Düşman Zığındere’nin batı sırtlarındaki siperlerinden çıkarak taarruza başlamış ve 300 metreye kadar ilerlemiştir. Ancak 25’inci Alay’ın tüfek ve makineli tüfek ateşiyle ve topçu ateşi karşısında dağınık bir halde çekilmek zorunda kalmışlardır. Ertesi gün tekrar topçu bombardımanıyla bütün cephede taarruza başlayan düşman, sol kanatta bulunan 56’ncı Alay’ın 2’nci Taburu ile 25’inci Alay’ın 2’nci Taburu tarafından yapılan şiddetli piyade ateşi ile durdurulmuştur. Zığındere’de düşmanın bir tabur kadarlık kuvveti taarruza geçerek ilerlemek istemişse de, savunma hattından düşman üzerine atılan 100 kadar erin piyade ve makineli tüfek atışlarıyla yok edilmiştir. Zığındere batısındaki siperleri almak isteyen düşman, 25’inci Alay’ın 1’inci Taburu’ nu bombardımana tutmuştur ancak başarı gösterememiştir. Ancak üstün bir kuvvetle aynı mevziinin sağ tarafına saldırmış ve mevzii almaya çalışmıştır. Yoğun bombardımanlar sonucunda cepheye de bir taarruz bekleyen 25’inci Alay, 26’ncı Alay’ın 2’nci Tabur’undan yardım istemiştir ancak yardım gönderilmesi mümkün olmamıştır. Daha sonra 25’inci Alay süngü hücumuyla taarruz yaparak düşmanı mevzilerden atmıştır. Akşama doğru tekrar Zığındere batı sırtlarına taarruza başlayan düşman, 25’inci Alay’ın bir taburu ile 56’ncı Alay’ın 2’nci Taburu tarafından mevziilerden püskürtülmüştür. 14/15 Mayıs 1915’te 25’inci Alay Komutanı Binbaşı Mehmet Ali, tümen sağ kanat bölgesinin 22’nci Alay Komutanına teslim etmiş, 25’inci Alay 2’nci Taburu bu bölge ihtiyatını oluşturmuş ve sağ kanat bölge komutanı emrine girmiştir. Bu tarihten itibaren 8 Haziran 1915’e kadar alay, mevzilerin düzeltilmesi, tahkimi ve ara sıra karşılıklı ateş açılması ile uğraşılmıştır.

9’uncu Tümen Komutanlığı’ndan verilen emre göre, Güney Grubu’nda bulunan bütün birlikler Kuzey Grubu Komutanlığı’nın emri altına girmiştir. Buna göre, iki tabura indirilen 25’inci Alay’ın 3’üncü Taburu yeniden oluşturulmuştur. Daha sonra 25’inci Piyade Alay’ı, Kumtepe-Kabatepe bölgesini 26’ncı Piyade Alayı’na teslim etmiş ve Hacınail Çiftliği’ne çekilmiştir. Bundan sonra geçici olarak 7’nci Tümen’in emrine verilen 25’inci Alay, sağ kanat ihtiyatı olarak Kirte-Kumdere yolunun her iki tarafında yol yöresinde olan 147 rakımlı tepenin, bir kilometre kuzeyindeki derede bulunması görevi verilmiştir. 12 Temmuz’a kadar bu bölgede ihtiyat olarak kalan alay, 12 Temmuz’da 1’nci Tümen Komutanlığı’ndan verilen bir emir ile Alçıtepe’nin gerisindeki Ali Çiftliği bölgesine gelerek, Güney Grubu Komutanlığı’nın ihtiyatı olmak üzere tertip almıştır. Ancak daha sonra gelen başka bir emir üzerine 25’inci Alay, 7’nci Tümen emrine verilmiştir. Daha sonra 7’nci Tümen Komutanlığı’ndan verilen emirle 25’inci Alay, 9’uncu Tümen’e katılmıştır.

7 Ağustos 1915 tarihinde düşman birlikleri Anafartalar’a çıkarma yapmıştır. Bunun üzerine 25’inci Alay’ın 1’inci Taburu Kemalyeri’nin doğu kuzeyindeki topçular sırtının doğusunda bulunan 144 rakımlı tepenin arkasındaki derede kolordu emrine girmiştir. 9’uncu Tümen’den verilen bir emir üzerine alay, 12’nci Tümen emrine girmek üzere Büyük Anafarta’ya hareket etmiş ve yeni bir emirle İsmailoğlutepesi’ne gelerek mevzilenmiştir. Burada ihtiyat olarak bulunan alay, 29 Ekim 1915 tarihine kadar 15 günde bir mevzi değiştirmiş, tahkimat, keşif, ara sıra karşılıklı piyade ve topçu atışı yapmıştır. 19 Kasım 1915 tarihinde düşmanın Arıburnu bölgesine taarruz hazırlıkları görülmüş, özellikle de 25’inci Alay’ın bulunduğu Yusufçuk ve İsmailoğlutepesi’ne baskın tarzında taarruz yapma hazırlığında olduğu düşünülmüştür. Bu bağlamda ileri hatla takviye yapılmış, ihtiyatlar ileriye yaklaştırılmış ve alay uyanık tutulmuştur. Düşmanın Azmak’ta sol kanadına gönderdiği keşif kolu, 25’inci Alay, 1’inci Tabur tarafından yakalanmıştır. Düşman siperlerindeki sessizlik üzerine 25’inci Alay, 1,2,3’üncü Taburlarını göndererek, düşmanın 1’inci hattaki mevzilerini tutmuştur. Keşif kollarından alınan bilgiye göre düşman, 25’inci Alay’ın 1’inci Taburu tarafından tutulan Lalebaba’dan ve 19-20 Aralık 1915’te ise Arıburnu ve Anafartalar bölgesinden çekilmiştir. Bunun üzerine 9’uncu Tümen, Sivriburun’dan itibaren Büyük Anafartalar Ovası’ndaki sahil bölgelerini örtme ve gözetlemesi için görevlendirilmiştir. Bu amaçla 25’inci Piyade Alayı da İstihkam Bölüğü ve Sahra Topçu Alayı’ndan üç batarya ile sol kanatta görevlendirilmiştir.

14 Ocak 1916 tarihinde 9’uncu Tümen, 3’üncü Kolordu emrine girmek üzere Kırklareli’ye hareket etmiştir. 25’inci Alay da 27 Ocak’ta Kırklareli’den Yenice’ye gelerek ordugaha geçmiştir. Burada eğitime başlayan alayın Kafkas Cephesi’ne gönderileceği bildirilmiş ve her an harekete hazır halde bulundurulmuştur.