Çanakkale Muharebe Sahası’nda Şehitlik Alanlarımız ve Düşündürdükleri [1]

Barış BORLAT

İslam inancında şehitlik makamı çok önemli bir yerde tanımlanmıştır. Bu tanım, Çanakkale Muharebeleri boyunca da askerimizin ölüme koşma motivasyonunun en önemli argümanı olmuştur. Ve en zorlu, en kritik anlarda şehit olma müjdesine sarılınmış ve diğer bir yanıyla bir kurtuluş gibi görülmüştür. Bu ruh hali, Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal Atatürk’ün Çanakkale Zaferini tanımladığı ruh halidir. Başka bir bakış açısı ise ile de hayatının baharındaki vatan evlatları şehit olmaya ve toprağa karışmaya koşmuşlardır. 

Milli Savunma Bakanlığı kayıtlarına göre Çanakkale Cephesi’nde şehit asker sayımız 60.000’e yakındır. Ancak bu sayı eksiktir. Son dönem yapılan çalışmalar bu sayının daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Başka bir ifade ile şuan için Çanakkale Muharebelerinin şehit sayısı net olarak bilinmemektedir. Ancak yaklaşık bazı sayılar elimizde vardır. Bu noktada ATASE ve Milli Savunma Bakanlığı kayıtlarının yeniden ve dikkatle incelenmeye ihtiyacı olduğu açıktır. 

Çanakkale Muharebeleri 9 Ocak 1916 tarihinde sona ermiştir. Osmanlı Devleti muharebelerin sona ermesi ile birlikte bölgeye başlarında Şevki Paşa’nın bulunduğu bir harita ekibi göndermiştir. Ve böylece günümüze kadar adını çok sık duyacağımız Şevki Paşa başkanlığında hazırlanan tahkimat haritası hazırlanmaya başlamıştır. Harita toplam 43 paftadır. İçerisinde “Şehitlik” alanları da işaretlenmiştir. Bu noktada,Çanakkale Muharebe sahasının şehitlik çalışmalarının çıkış noktası olmuştur.  Hatta kimi çevrelerce günümüze kadar tek kaynak olarak görülmüştür. Ancak son dönem yürütmekte olduğumuz çalışmalarda Şevki Paşa haritasında yer almayan şehitliklerin varlığını fark ettiğimizde bu kaynağın tek başına tanımlanmasının büyük bir eksiklik olduğu da görülmüştür. 

Bu haliyle baktığımızda; 

1- Çanakkale Muharebelerinde şehit olan asker sayımızı tam olarak bilmiyoruz. 

2- Şehitlik alanlarımızın yerlerini bilmiyoruz. 

Bu durumun varlığını ilk andan itibaren bir utanç olarak tanımladım. Bu utancın sorumluları ise akademi ve kamu kurumlarıdır. Aradan geçen 108 yıla rağmen hâlâ bilinmezlik devam etmektedir. Ne ilginçtir ki Cumhuriyetin 100. Yılına giden bir süreç içerisinde iken birçok yerde Çanakkale’ye ve Çanakkale Muharebelerine atıflar yapılacaktır. Ancak bir yandan da bu vatan için hayatını kaybedenlerin hangi orman içinde, hangi tarla içinde olduğunu bilmediğimiz bir durum içerisinde, onları anacak ve onların kahramanlıklarını anlatma yarışına gireceğiz. 

Oysa çözüm çok basittir. Akademi bu konuda bilim kurulları oluşturacak, projeler yapacak, makaleler yazacak, kitaplar yazacak, tezler yaptıracak…. Velhasıl arşive girecek, sahaya çıkacak ve bilgi üretecek. Ürettiği bilgiyi ilgili kurumlar ile paylaşacak. İlgili kurumlar da, süreci amasız ve fakatsız destekleyecek, tespit ve tescil işlemlerini 2-3 yıl bekletmeden ivedi yaparak ihya sürecini yürütecektir. Unutmamamız gerekir ki bu vatan için canını vermiş vatan evlatlarının mezarlarını bulmak, korumak, temizlemek, ihya etmek birinci ve en acil görevimizdir. Harici tüm işlerimiz bunun arkasından gelir. Aksi takdirde, vatan için hayatını veren şehitlere sahip çıkamadıktan sonra istediğinizi yapın. Üstelik sürecin yapılabilmesi çok basit ve hızlı olacak iken…

Bu genel girişten sonra Çanakkale Muharebe sahası özelindeki durumu önümüzdeki haftadan itibaren izah etmeye çalışacağım.