26. Alay Tarihçesi

Çanakkale Muharebeleri’nde 26’ncı Piyade Alayı, 3’üncü Kolordu, 9’uncu Tümen’in kuruluşunda 2’nci ve 3’üncü Tabur’u ile bulunmuştur. Basra’da bulunan 1’inci Tabur’un yerine daha sonra başka bir tabur oluşturulmuştur. Alay, kıyı gözetleme ve savunma göreviyle, bir bölük Seddülbahir’de, bir müfreze Kabatepe’de, bir bölük Ece Limanı’nda, alay birlikleri ve karargâhı ise Eceabat’ta olacak şekilde yer almıştır.

31 Temmuz 1914 tarihinde 9’uncu Tümen’den gelen seferberlik emri üzerine, alay bir taraftan seferberliğini tamamlamaya çalışmış bir taraftan da harekete hazırlanmış ve her an karaya çıkacak düşmanı beklemeye başlamıştır. 12 Ağustos’a kadar 2’nci Tümen ikmal erlerini tamamen almış, ancak 3’üncü Tabur’un 700 ikmal erine daha ihtiyacı olduğu 9’uncu Tümen’e bildirilmiştir.

9’uncu Tümen’in emri ile 26’ncı Alay’ın emrinde bulunan Bursa Seyyar Jandarma Taburuna, bir dağ topçu taburuna ve bir süvari bölüğüne bölgeye çıkacak düşmana taarruz etmesi ve denize dökmesi görevi verilmiştir. Buna göre, Seyyar Jandarma Tabur’unun kıyıyı gözetlemesi, bir bölüğün merkezi Toşun’da bulunmak üzere Saz Limanı’ndan Ağılderesi’ ne kadar olan bölgede görevli olması, Küçük zabit postasının Koyu Liman-Mısırlı Tepe’de bulunması, subay gözetleme müfrezesinin Ece Limanı’nda bulunması, Büyük Kemikli-Küçük Kemikli’de birer kuvvetli Küçük zabit postasının bulunması bildirilmiştir. Diğer bölüğün Kabatepe gerisinde olmak üzere Ağıldere’den Kumtepe’ye kadar olan bölgeyi savunması, Ağıldere ve Kumtepe’de birer kuvvetli küçük zabit postasının bulunması bildirilmiştir. Bir diğer bölüğün ise merkezi Alçıtepe olmak üzere Sarıtepe’de ve Zığındere’de birer kuvvetli küçük zabit postalarının bulunması bildirilmiştir. Ayrıca bir bölüğün Zeytinlik’te çadırlı ordugahta kalarak eğitimle uğraşması bildirilmiştir. Su sebeple Jandarma Tabur’unun işgal edeceği gözetleme noktalarındaki nizamiye müfrezelerinin merkeze gelmesi, yalnız Kabatepe’de subay gözetleme müfrezesinin kalması söylenmiştir.

1 Kasım 1914’te Maydos Bölgesi Komutanlığı Yb. Gyaf Bey’e verilmiştir. Emrine de 26 ve 27’nci Alaylar, Bursa Jandarma Taburu, Sahra Topçu 9’uncu Alay ve 3’üncü Tabur. Dağ, 10,5 cm.lik obüs bataryası, mekkareli piyade cephane kolu ve emekçi Takımı vardır. Buna göre, 26’ncı Alay, 1’inci ve 3’üncü Taburlar Seddülbahir’de bulunacak ve Maydos bölgesine bağlı kalacaktır. 26’ncı Alay’ın 2’nci Taburu ise Maydos’ta ihtiyatta bulunuyordu.

Akdeniz Boğazı Komutanlığı emri ile bir baskın teşebbüsüne karşı tek kalan Seddülbahir bölgesine takviye olarak gönderilen, Kirte ve civarında bulunan 26’ncı Alay 2 ve 3’üncü Taburları, Dağ Topçu 87’nci Bölük, 10,5 cm.lik obüs emir ve komutası 2’nci Alay Komutanı Bnb. Hafız Kadri Bey’e verilmiştir.

25 Şubat 1915 tarihinde düşman 12 zırhlısıyla kıyıları bombardımana başlamıştır. Aynı gün 19’uncu Tümen Maydos’a gelmiş ve buradaki 9’uncu Tümen birlikleri 26’ncı Alay da dahil 19’uncu Tümen’in emrine verilmiştir. 19’uncu Tümen yarımadanın Müstahkem mevkiine ait olan bölgesinin emir ve komutasından sorumlu olmuştur. 9’uncu Tümen ise Anadolu bölgesinin savunma ve gözetlenmesinden sorumlu tutulmuştur. Aynı gün Ertuğrul Tabyası’nın sağındaki fenere düşmanın çıkarma yaptığı ve tabur komutanının iki bölükle düşmanı denize dökmek için harekete geçtiği 2’nci Tabur komutanlığı tarafından tümene bildirilmiştir. Ertesi gün sol yan müfrezesi yani 26’ncı Alay’ın durumu şöyle şekillenmiştir: Kirte’de; bir piyade taburu, bir sahra bataryası, bir makinalı tüfek takımı, Tekke Koyu ve Morto Limanı’nda 5 piyade bölüğü, obüs bataryası iki topu, obüs bataryasının diğer üç topu da Domuzderesi mansabının kuzeyinde tepe gerisinde, Sarıtepe ve Zığındere’de de bir bölük bulunacak şekilde yer almıştır.

Yapılan bir değişiklik ile 9’uncu Tümen Karargâhı Maydos’ta olmak üzere bu bölgedeki birlikleri emrine almış ve 19’uncu Tümen’den ilişiğini kesmiştir. 9 ‘uncu Tümen’den verilen emir ile, Otto Liman von Sanders komutasındaki 5’inci Ordu’nun oluşturulmasıyla 3’üncü Kolordu’da bu ordu emrine girmiş ve 9’uncu Tümen’de kolordu emrinde kalmıştır. Bunun üzerine tümenin 25, 27’nci Alaylar’ının kıyı savunmasında bulunması, 26’ncı Alay’ın Sarafim Çiftliği’nde ihtiyatta bulunması bildirilmiştir.

25 Nisan 1915 tarihinde düşman Arıburnu ve Tekke Koyu’na çıkarma yapmıştır. Bunun üzerine 26’ncı Alay’ın çıkarmaya mâni olması 9’ncu Tümen tarafından emredilmiştir. Ancak düşman Arıburnu’nu zapt etmiştir. Bunun üzerine 27’nci Alay’ın Arıburnu ile Kocadere arasındaki sırtlardan taarruza başlayacağı bildirilmiştir. Bu sırada düşman Seddülbahir ve Zığındere’ye de çıkarma yapmıştır. Seddülbahir’den Ertuğrul Koyu’na çıkarma yapan düşmanın uzaklaştırılması üzerine 2’nci Tabur’un iki takımla Zığındere’ye gitmesi 26’ncı Alay’dan emredilmiştir.  Düşmanın Hisarlık, Tekke Koyu ve Zığındere’deki saldırılarının şiddetle devam etmesi üzerine 26’ncı Alay, 25’inci Alay’ın emir ve komutayı eline alarak gelmesini istemiştir. 26’ncı Alay, 2’nci Tabur ve 25’inci Alay, 2’nci Tabur Zığındere’ye taarruz emrini almıştır. Ayrıca 26’ncı Alay, 9’uncu Tümen’e düşmanın Tekke Burnu’ndan Seddülbahir’e yaptığı çıkarmanın şiddetle devam ettiğini ve acil olarak büyük kuvvetlerin gönderilmesini istemiştir. 26’ncı Alay’ın 7’nci Bölüğü tarafından Seddülbahir bölgesi Teke Koyu’na yapılan kahramanca süngü hücumu sonucu düşmana çok zayiat verdirerek denize dökmüştür ancak 7’nci Bölük Kumandanı şehit olmuş, bölük neredeyse yok olmuştur. Aynı günün gecesinde 9’uncu Tümen’den gelen emir üzerine 25’inci Alay’ın Zığındere’deki düşmana, 26’ncı Alay’ın da Hisarlık’taki düşmana taarruz etmesi bildirilmiş ve bu alayın emrine Bursa Seyyar Jandarma Taburu verilmiştir. Seddülbahir, Gözcübaba ve Aytepe öğleden sonra düşman eline geçmiştir. 27/28 Nisan 1915 tarihinde Seddülbahir ve Teke Burnu istikametinden ilerleyen düşmana taarruz edilmiştir. Bu taarruzda 26’ncı Alay, 2 ve 3’üncü Taburları geçici olarak 3’üncü Tabur Komutanı emrinde bir tabur halinde, Bursa Seyyar Jandarma Taburu ve 25’inci Alay 1’inci Taburu 26’ncı Alay Komutanlığı emrinde mürettep bir alay halinde şekillenmiştir. Bunun üzerine Kirte yolunun sonundan, merkez grubu eski Hisarlık cephesine gece yarısından bir saat sonra Domuzdere savunma hattına taarruz etmesi kararlaştırılmıştır. Yapılan bu taarruz başarısız olmuş ve tümen kıtaları Harapkilise-Domuzderesi’nin döküldüğü yerin gerisine çekilmişlerdir. Bursa Seyyar Jandarma Taburu 151’inci Alay’ın emrine verilmiş, 26’ncı alay 25’inci Alay ile birlikte düzene girmek için Andorya Çiftliği güneyindeki Kirte yolu yakınında bulunmuştur. Aynı gün 25’inci Alay komutanının ayrılması ile 26’ncı Alay komutanı 25’inci Alay’dan bir araya getirilmiş taburla, 25’inci Alay taburlarına komuta etmesi ve bu dört taburla mürettep 25’inci Alay namını taşıması 9’uncu Tümen’den emredilmiştir.

26’ncı Alay Komutanı Kadri Bey kendi 4’üncü Taburu ve 126’ncı Alay’ın 1’inci Taburu ile sağ kanat bölgesindeki piyade kıtalarını değiştirerek Sağ Kanat Bölge Komutanlığı’nı devralmıştır.

9’uncu Tümen’in Kuzey Grubu emrine girmesi ile tümen, Kabak Tepe’nin güneyinden, Azmak Dere’den Kumtepe güneyindeki büyük Karatepe’ye kadar kıyı kısmının gözetlenmesine ve düşmanın çıkartmasına engel olmak üzere bölgeyi 2’nci Tümen’den teslim almıştır. Bunun üzerine 4’üncü Tabur kıyı gözetleme kıtalarının ihtiyatı olarak Eğirtepe batısındaki Hacı Monol Çiftliği’nde ordugaha girmiş, 25’inci Alay kıyı gözetleme ve savunmasına memur edilmiş ve 26’ncı Alay depo erleri Maydos batısında önceden alay için gönderilen ordugahta bulunmuştur.

Kuzey Grubu’ndan verilen bir emir ile, 26’ncı Alay Komutanı Bnb. Hafız Kadri Bey’in, aynı zamanda Kayaltepe Bölgesi komutanlığı da yapması bildirilmiştir. Buna göre kumandanın emrine, 26’ncı alay Sahra Topçu 2’nci Alay Mantelli Topçu Taburu, 15 cm.lik Topçu Bataryası, 12 cm.lik Uzun Batarya, 10,7 cm.lik Topçu Takımı, Nordanfilit bölüğü, Süvari 25’inci Alay’dan 2,4,5’inci Bölükler, 25’inci Alay Makineli Tüfek Bölüğü verilmiştir. Ancak daha sonra 26’ncı Alay 3’üncü Tümen emrine verilmiş ve Kayaltepe, Azmak-Kumdere arasındaki bölge Güney Grubu emrine girmiştir. Güney Grubu’nda yapılan bölge paylaşımı sonucunda, 26’ncı Alay’ın bulunduğu üçüncü bölge ikiye ayrılmıştır. Buna göre 26’ncı Alay’ın sağ kanadı, Azmak Deresi’nden, Çamtepe’nin kuzey doğusundaki ikinci dere mansabına kadar olan bölgeden sorumlu tutulmuştur.

19/20 Aralık 1915 tarihinde düşman Arıburnu ve Anafartalar bölgesini boşaltarak kaçmıştır. Bunun üzerine 14 Ocak 1916 tarihinde 3’üncü Kolordu, 9’uncu Tümen kuruluşunda bulunan 26’ncı Alay, Kırklareli’ne doğru yürüyüşe geçmek üzere hazırlık emri almış ve 27 Ocak 1916 tarihinde Kırklareli’ne varmıştır. Böylece 26’ncı Alay’ın Çanakkale Cephesi macerası sona ermiş ve buradan Kafkas Cephesi’ne gönderilmiştir.