Herbert Henry Asquith

1908 ve 1916 yılları arasında Birleşik Krallık Devleti’ne Başbakanlık yapmış olan H. H. Asquith, 12 Eylül 1852 tarihinde dünyaya gelmiştir. Yün tüccarı olan babasının ölümünden sonra, Asquith ve ailesi Huddersfield’e taşınmıştır. 1870 yılına gelindiğinde Oxford Üniversitesi’nin bir parçası olan Balliol College’de burs kazanmıştır. Bu okulda ulaşılabilecek en yüksek akademik onurlara ulaşmıştır. Kariyerini hukuk üzerine devam ettirmek dileğinden dolayı Asquith, Lincoln’s Inn’e 1876 yılında davet edilmiştir. (Londra’da bulunan, İngiliz ve Galler avukatlarına ev sahipliği yapan bir tür dernek). Lincoln’s Inn’de başlarda pek fazla başarı gösteremese de 1883 yılına doğru gelindiğinde kendisini ispatlamıştır. 1886 yılında, hevesli bir liberal olan Asquith 32 yıl boyunca üyesi olacağı Avamlar Kamarası’na East Fife’den katılmıştır. İrlanda problemine odaklanan Asquith, meclisin dikkatini kendi üzerine çekmeyi başarmıştır. 1892 yılına gelindiğinde ise dönemin başbakanı William Gladstone, Asquith’i İçişleri Bakanı olarak tayin etmiştir. 1891 yılında eşi karahummadan dolayı vefat edince kendisi kendisinden 12 yaş genç olan Margot Tennant ile evlenerek sosyal ve politik çevreleri etkilemiştir. Liberal Parti için pekte iyi olmayan bir dönemde İçişleri Bakanlığı yapan Asquith, bu duruma rağmen iyi bir yönetici olarak ün sahibi olmuştur. 1895 yılına gelindiğinde ise partisinin lider isimlerinden biri olmayı başaran Asquith, seçimleri kaybettiklerinden dolayı 11 yıl boyunca muhalefet olmak zorunda kalmıştır. Bu yılları kendisi için en verimli hale getirmeyi amaçladığından zamanını dernekte geçirmiştir. 1898 yılında kendisine Parti Başkanlığı teklif edilmiştir lakin kendisi bu teklifi geri çevirmiştir. Sir Henry Campbell-Bannerman yeni Parti Başkanlığı’na getirilmiştir. Asquith ile yeni Parti Başkanı izlenecek politikalar konusunda hem fikir değildi. Bu anlaşmazlığın en belirgin olduğu zaman olarak II. Boer savaşı örnek verilebilir. 1906 yılında seçimleri kazandıktan sonra, Campbell-Bannerman kendisini Maliye Bakanı olarak atamıştır. Campbell-Bannerman’ın istifası ve akabinde ölümünden sonra Asquith onun yerini almış ve neredeyse dokuz yıl boyunca Başbakanlık görevini üstlenmiştir. Asquith, David Lloyd George’yi Maliye Bakanlığı’na, Winston Churchill’i ise Ticaret Kurulu’nun Başkanı olarak atamıştır. Asquith’i içeride bekleyen tehlike Lordlar Kamarası’nın Liberal Parti’nin reformlarını veto etmesi ve buna binaen kendi partisinin içinde bulunan radikallerin rahatsızlığı, dışarıda ise Almanya ile gittikçe kızışan donanma üstünlüğü çabasıydı. 1909 yılında sosyal hizmetleri ve donanma giderleri için bütçe artışı amacıyla getirdiği “Radikal Bütçe” adı verilen taslak Lordlar Kamarası tarafından reddedilmiştir. Bu bağlamda, Asquith kendine bu düzenle savaşmayı bir görev olarak bilmiştir ve akabinde Lordlar Kamarası’nın yetkilerini limitleyecek bir planı duyurmuştur. Meclis Yasası adı verilen düzenleme Lordlar Kamarası’nın veto ettiği finansal kanunu yok saymıştır. 1915 yılına doğru, Asquith zor zamanlardan geçmiştir. İlk olarak Galler, Anglikan Kilisesi’ni ve öğretilerini yok saymış ardından İrlanda’da neredeyse iç savaş çıkarabilecek tartışmalar yaşanmış ve son olarak partisinin içindeki karmaşıklıklar yolsuzluğa yol açmış.  1915 yılındaki mühimmat krizi bardağı taşıran son damla olmuş ve Asquith koalisyon hükumeti kurmak zorunda kalmıştır. Bunun yanında, Gelibolu’daki başarısızlık ve Batı Cephesi’ndeki beraberlik işleri iyice içinden çıkmaz hale getirmiştir. Gelibolu için özel bir parantez açılması gerekir çünkü buradaki başarısızlık Koalisyon Hükümeti’nin kurulmasında önemli bir etkiye sahiptir. Amiral Fisher ve Kitchener ısrarla buraya yapılacak herhangi bir çıkarmanın facia olacağına değinmiş ve Asquith’i caydırmaya çalışmıştır. Fakat, çabaları havada kalmış ve İtilaf Devletleri gönderdiği 492.000 askerden, 132.000’ini kaybetmiştir. 1916 yılı Asquith için tamamen bir facia olarak nitelendirilmiş nedeni de Dublin’deki Paskalya Ayaklanması ve Somme Savaşı’ndaki fazla kayıplar olmuştur. 1916 sonbaharına doğru gelindiğinde medyanın ona karşı acımasız tutumu Asquith’i istifaya zorlamıştır ve onun yerine Lloyd George geçmiştir. 1926 yılına kadar kendisi Liberal Parti liderliğini sürdürmüştür. Yaşamının son zamanlarında maddi olarak sıkıntı yaşadığından dolayı kitap yazarak para kazanmaya çalışmıştır. Yayımlanan kitaplar: Bir Savaşın Doğuşu (1923), Meclis’te 50 Yıl (1926) ve Hatıralar ve Yansımalar (1928).[1]

[1] Bu çalışma Encyclopedia Britannica’da bulunan H. H. Asquith isimli içerikten esinlenerek yazılmıştır.