77. Alay’a Ait 25 Nisan/1Mayıs 1915 Tarihleri Arasındaki Muharebe Tutanakları

77. Alay’a Ait  25 Nisan/1Mayıs 1915 Tarihleri Arasındaki Muharebe Tutanakları

12 – Nisan – 331:

Sa‛ât 6.50 evvelde düşman Arıburunu ile Kabatepe arasında bir çok sefâ’in-i harbîye ve vesâ’it-i nakliyesiyle takarrüb eden ihrâc teşebbüsüne başlayıb Arıburunu’na asker  çıkardığından ta‛lîme çıkılmaması emri üzerine alay ordugâhında [Kilya – Bigalı Caddesi’nin şarkındaki sırtlarda] derhâl silahbaşı olarak emre muntazır bulunuyordu. Ve ber-mûcib emir Bigalı Köyü’nün şarkında ve değirmenin yanındaki sırtta bulunan fırka erkân-ı harbi ile irtibât te’sîs edilmişti.

Sa‛ât 11.50 evvel: Düşman piyâdesi Arıburunu ile Kabatepe arasında bir buçuk kilometre kadar cebhedeki sırtları işgâl ettiğinden 27. Alay işgâl etmekte ve 57. Alay düşmanın sol cenâhına ta‛arruza başladığından 57. Alay Kocadere’ye ve 72. Alay Maltepe’ye takarrübü emri vürûdunda alay derhâl Maltepe’ye takarrüb etmiş ve emre muntazır bulunmuştu. Diğer bir emirle Kocadere’ye takarrüb edildi. Ve orada tevakkuf etmeyerek cebel topçu bataryasının sol cenâhına [Conkbayırı cenûb sırtları] gelerek intizâr mevzi‛ne girildi. O mevzi‛de iken verilen emr-i şifâhî üzerine bir tabur [3. Tabur] topçu muhâfızı olarak gönderildi. Sa‛ât 5.40 sonrada alınan haberden mezkûr taburla 57. Alay takvîye edildiği anlaşıldı. Gece mezkûr mahallde geçirildi.

Düşman gemi topçusundan bir şehîd ile on mecrûh zâyi‛âtımız oldu.

13 – Nisan – 331

Sa‛ât 6.15 evvelde alınan emir mûcibince oradaki topçunun himâyesi için bir bölük [1. Tabur 1. Bölük] terk ederek alay Yedi Bölük’ten ibâret cebhenin merkezi gerisine ve 27. Alayı’nın arkasına gelindi.

Sa‛ât 8.30 evvelde alınan diğer bir emir üzerine mezkûr mahalden biraz daha cenûba gidildi. Orada şifâhen telakkî olunan emir mûcibince intizâr mevzi‛ine girildi ve düşmanın 27. Alayı’nın sol cenâhını çevirmek gibi bir teşebbüsü görüldüğünde ateş ile tevkîf için ikinci tabur sağda 1. Tabur ve makineli tüfenk bölüğü 2. Tabur’un solunda bulunmak üzere arâzînin müsâ‛adesi nisbetinde toplu bulunduruldu. 27. Alay ve batarya ile te’sîs-i irtibât edildiği gibi taburlar ilerisinde hafîf bir ileri karakol teşkîl eylemekle tertîbât alındı.

Sa‛ât 4.40 sonrada 27. Alay’dan alınan bir raporda düşman sol cenâhını çevirmek için Arıburunu sırtlarının müntehâsı olan Çam Ormanlığı Bayır’a indiği ve sol cenâhının hafîf bulunmasından ittihâz-ı tedâbir olunması lüzûmu bildiriliyordu. İşin ehemmîyetine binâ’en derhâl iki bölük tertîb olunarak 27. Alayı’nın emr-i kumandasına sevk edildi.

Bugün 1 şehîd, 7 mecrûhumuz vukû‛ buldu.

14 – Nisan – 331

Sa‛ât 6.00 evvelde diğer bir emre göre 72. Alay, 27. Alayı’nın sol cenâhı temdîd etmek sûretiyle düşmanın sağ cenâhına ta‛arruz edeceği ve 77. Alayı’nın birinci hattaki bölükleri 17. Alayı’nın [ ] gerisindeki kuvveti de birinci hatta takarrüble 72. Alayı’nın harekâtını ta‛kîb ve takvîye etmeyi nâtık idi.  Orada alaya (altı bölükten ibâret) ta‛arruz emri verilerek hareket edildi. 27. Alayı’nın makineli tüfenk bölüğü mevzi‛ne (Mersin Dere’nin şark cenâhları) gelinerek 27. Alay kumandanıyla görüşüldü. Taburlar istikâmet cebhe ve mıntıkaları gösterilerek hareket edildi. Alayın makineli tüfenk bölüğü alayımızın ta‛arruzunu himâye etmek üzere 27. Alayı’nın makineli tüfenk bölüğünün solunda ta‛biye edildi ve derhâl ateş küşâd edildi. Sa‛ât 8.45 evvelde düşmanın bir siperinden beyaz bir flama sallandığını ve bir tüfengin dipçiğini yukarı gelmek şartıyla havaya kaldırıldığını gören askerimiz o siperdeki düşmanı esir etmek üzere kemâl-i tehâlükle ileriye koştu sipere pek yakın gelmiş iken dehşetli bir ateş küşâ edildi ve bir zaman devam ederek askerimizin soluna mukâvemet edemeyen düşman mezkûr siperi tahlîye ile koşarak arkaya doğru kaçtı ve askerimiz tarafından şiddetle ta‛kîb edilerek bir ikinci siperini daha zabt etti ve muhârebe bütün şiddetiyle devam etmekte idi.

Sa‛ât 10.07 evvelde de düşman Kabatepe istikâmetine doğru çekilmekte olduğundan ve alayın bütün kuvveti birinci hatta bulunmasından dolayı 77. Alay’dan sevk olunan iki bölüğe alayımızın sol cenâhıyla gerisini te’mîn etmek üzere vaz‛îyet-i lâzıme aldırıldı. Diğer iki bölükle de telefât dolayısıyla pek hafîf kalan cebhe takvîye edildi.

Sa‛ât 12.00 sonra da artık elde ihtiyât nâmıyla bir şey kalmamış ve ahvâl kesb-i merhâmet etmekte bulunmuş ise de alay yerinde mu‛annidâne sebât ediyordu. Ma‛mâfîh alayı takvîye eden 77. Alay efrâdının kuvve-i ma‛nevîyeleri pek mütezelzil olduğu cihetle birer ikişer doğrudan doğruya ve ba‛zıları birer bahâne ile avcı hattından çekilmekte olduklarından onları görerek bizim efrâda da hemen sirâyet etmekte idi. Fakat derhâl önü alındı ve vaz‛îyetin ıslâhı için kuvvet talep edilmişti. Tehlikeli görülen istikâmet nazar-ı i‛tibâra alınarak kullanılması için sa‛ât 4.00 sonrada bir taburun gönderildiği emri vârid oldu. Lakin mezkûr tabur geldi ve 27. Alayı takvîye ettiği sonradan haber alındı.                 

Sa‛ât 3. 45 sonra da düşmanın sol cenâhımıza karşı kuvveti fâ’ik idi. Alayımız zâten altı bölükten ibâret bulunur ve verdiği telefât dolayısıyla kuvveti nısf nısfa tenezzül etmiş 77. Alay efrâdının kuvve-i ma‛nevîyesizliği hasebiyle alay müşkül vaz‛îyette bulunurken 33. Alay’ın sol cenâhımızdan düşmana ta‛arruz etmek üzere hareket ettiği emri geldi. 33. Alay iki taburla geldi. Bir taburunu sol cenâhımıza ve bir taburunu da (1. Tabur) Alayı takvîye için sa‛ât 6. 30 sonrada Kanlısırtların şarkındaki hatt ictimâ‛ına gönderildi. Mezkûr tabur henüz cebhesini, düşman istikâmetini bizim avcı hatlarımızın mevki‛ni görmeden öğrenmeden ve kimsenin emri olmaksızın daha geriden ateş etmeye başladı. İleride bulunan avcılarımız bu ateşten müte’essir olmakta bulunduklarından mâ‛adâ [düşman bizi soldan sarıyor diye] daha ihtiyât mevzi‛nde iken soldan gelen 77. Alay efrâdına düşman telakkîsiyle bilâ emr ateş etmeye başladılar.

Bu kargaşalığın önü alınmak için pek ziyâde uğraşıldı. Onlara emri bekletmek ve mevki‛lerinde tutmak kâbil olmadı daha meydan-ı harbe gelmeden son derece kuvve-i ma‛neviyeleri bozulmuş olan bu asker kilometrelerle imtidâd eden ormanlığın içerisine dalmış çıkarmak imkânı mümkün olamamıştı. Mütebâkî bir kısım kuvvetiyle avcı hatlarımızı takvîye ederek geceleyin borularla birkaç def‛a hücûm işâreti verilmiş ise de pek az ilerletti. Muhârebe bütün gece sürekli bir sûrette devam etti.

O gün birinci taburumuz tarafından 109 ve 2. Taburumuza birkaç İngiliz tüfengiyle bir makineli tüfenk iğtinâm edildi ve doğruca taburlar tarafından anbara teslîm edildi.

Yevm-i mezkûrda altı bölüklü alaydan zâbitândan 2 şehid 8 mecrûh, efrâddan 79 şehîd 249 mecrûh 228 gâib zâyi‛âtımız oldu.

15 – Nisan – 331:

Siperin bir sûrette muhârebeye devam ediliyor ve alay işgâl ettiği hattı, siperleri muhâfaza etmekte bulunuyordu. Cebhe-i harbde taburlar alaylar [33. Alay, 72. Alay, 77. Alay] birbirine karışmış idi. Bu mahzûr da tabî‛î takvîyelerden ileri geldi.

Sa‛ât 4.00 sonrada 125. Alay 2. Tabur gelerek karışık bir hâlde bulunan alayları tebdîl etti. Bu tebdîl keyfîyeti gece icrâ olundu. Alayın birinci ve ikinci taburları hatt-ı harbin gerisine alındı 14 – 2 – 331’de icrâ edilen şedîd ta‛arruzdan dolayı hâsıl olan kargaşalık bertaraf edilmiş ve i‛âde-i intizâm olunmuştur. Bu gün de 27. Alayı’nın emr-i kumandasına verilen 5. Bölük de alaya iltihâk etti. Üçüncü taburumuzla birinci taburumuzun birinci bölüğü 57. Alayı takvîye eylediklerinden onlar hakkında ma‛lûmât alınamıyordu.

Arıburunu’nda harb eden birinci taburumuzun birinci bölüğünün fi 13’de yüzbaşısı mecrûh mülâzımı şehîd olmakla beraber efrâdından da 22 şehîd ve 125 mecrûh verdiği ve 57. Alayı takviye edip o da Arıburunu’nda harb eden 3. Taburumuzun 12-15 Nisan sene 331’e kadar zâyi‛âtı zâbitândan 2 şehîd 5 mecrûh efrâddan da 221 şehîd 103 mecrûh ve 25 gâibden ibâret olduğu bilâhere alınan zâyi‛ât listelerinden anlaşıldı. Sol cenâhda bulunan 1. ve 2. Taburunun o günki zâyi‛âtta 17 şehîd 42 mecrûh 50 gâib efrâddan ibârettir.

16 – Nisan – 331:

Şâyân-ı arz bir vukû‛âtımız olmadı. Yalnız hatt-ı harbin gerisine alınan alayın intizâmının i‛âdesine çalışıldı harbe hemen iştirâk etmemiş olan beşinci bölük geldiği hâlde beher taburdan ancak 250’şer mevcûdlu ikişer bölük teşkîl edilebildi ve harbe âmâde bulunduruldu.

17 – Nisan – 331:

33. Alay kumandanının vukû‛-ı şehâdeti üzerine mezkûr alayın emr-i kumandası dahî bendenize tevzî‛ edildi. Ve o gün yine sol cenâh grubu kumandanı kâ’im-makâm Şefik Bey’in emriyle 33. Alayla 72. Alay 33. Alay Kumandan Vekîli Rüşdü Bey’in taht-ı kumandasına ve 27. Alayı’nın iki taburuyla 125. Alay 2. Tabur bendenizin kumandama verilmişti.

18 – Nisan – 331:

Sa‛ât 5.00 evvelde fırkamızın ta‛arruz edeceğini nâtık emir sol cenâh grubu kumandanlığından vürûd etti. Ta‛arruz sa‛ât 5 evvelde icrâ edileceğine nazaran emir de beşte geldi. Hemen 125. Alay 2. Tabur birinci hatta 72. Alayı’nın dört bölüğünden müretteb taburu da ihtiyâtta bulundurmak üzere tertîbât alınarak ta‛arruza başlanıldı. Ve açık olan sol cenâhı taht-ı tarassudu te’mînde bulundurmak üzere 72. Alay 2. Tabur’dan iki kuvvetli tarassud postası sola gönderildi. Alaya verilen 27. Alay 2. Tabur Kabatepe’den henüz gelmemişti.

Sa‛ât 4.00 sonrada 125. Alay 2. Tabur’un ta‛arruzu tevakkuf etti. Sol yan grubunun sağ cenâhı ilerlemekte olduğundan takvîye ile ta‛arruzun ileriye sürülmesi için 72. Alay 1. Tabur’a [2 bölükten ibâret] emri verildi. Tabur bir bölüğü yayılmış olduğu hâlde ateş etmeksizin ve önünde tesâdüf eden 125. Alay 2. Tabur efrâdını ileriye sürmek şartıyla mezkûr taburun gerisine kadar kendi diğer bölüğünü ihtiyâtta bıraktı. Bilâhere 125. Alay 2. Tabur’un kesîf avcı hatları bulunduğu gibi solu gerisinde henüz harbe iştirâk etmemiş daha bir bölük ihtiyâtı bulunduğu ve takvîye için gönderilen 72. Alay 1. Tabur için harb edecek, takviye edecek boşluk bulunamadığından bi’l-mecbûrîye tekrar ihtiyâta alındı. 72. Alay 2. Tabur [iki bölükten müretteb] düşmanın sol cenâhımız aleyhine yapacağı ta‛arruzu akim bırakmak üzere sol cenâhın himâyesine me’mûr edildi. Bu da ilerisine perde hattı ve sol yanına tarassud postaları çıkararak emnîyeti istihsâl eylemişti. İhtiyât mevki‛mizde bulunub sol yan grubu kumandanlığının taht-ı emrinde bulunan 27. Alay müretteb 1. Tabur da [kuvvetimiz azlığından ve düşmanın o cihetten mukâbil ta‛arruz icrâsı muhtemel bulunduğu cihetle alayın taht-ı kumandasına terk edilmiş idi] biraz daha ileriye alındı.

Ta‛arruzu icrâ eden 125. Alay 2. Tabur kumandanlığından sûret-i harekete dâir bir türlü ma‛lûmât alınamıyordu. Bu husûs için bir çok vesâit işgâl edildi. Yine mümkün olamadı. Ancak (pek geç vakitte) alınabilen bir raporunda şiddetli topçu ve mitralyöz ateşinden bir çok telefâtı vukû‛ bulduğu ve askerin bir kısmı dağılmış olduğundan gündüzün daha ileriye gitmek imkânı bulunamadığı ve keyfîyeti kâ’im-makâm Şefîk Bey’e arz eden mîr-i mûmâileyh münâsib gördüğünü ve kendisinin de Kanlıdere’de bulunmakta olduğunu yazıyordu. Bundan sonra da kendisinden yine bir haber alınamamıştır. Geceleyin yalnız piyâde ateşi fâsılalı sûrette devam ediyordu.

                                                            [77. Alay Kumandanı Saib]