ÜSKÜDAR KARACAAHMET MEZARLIĞI ŞEHİTLİK NAMAZGÂHI VE ŞEHİTLİK CAMİİ

ÜSKÜDAR KARACAAHMET MEZARLIĞI ŞEHİTLİK NAMAZGÂHI VE ŞEHİTLİK CAMİİ

Yer: Karacaahmet Mezarlığı, 2 Nolu ve 5 Nolu adaların birleşme noktası, Üsküdar-İstanbul

Yapı: Karacaahmet Mezarlığı Şehitlik Namazgâhı ve Şehitlik Camii

Araştırmayı Yapan: İslam Özdemir

Açıklama: Çanakkale Muharebeleri sırasında yaralanan ve cepheden İstanbul’a nakledilen Mehmetçiklerimizin buradaki çeşitli sağlık kuruluşlarında tedavi edildikleri bilinmektedir. Üsküdar’da bulunan Selimiye Kışlası Hastanesi, Haydarpaşa ve Zeynep Kamil hastaneleri bu sağlık kuruluşlarındandır. Bu hastanelerde tedavi gördükleri sırada şehit olanlar ise Karacaahmet Mezarlığında şehitlik olarak tahsis edilen bölgeye defnedilmiştir.  Birinci Dünya Savaşı yıllarında (1914-1918) şehitlerin cenaze işlemlerinin yapılması ve namazlarının kılınması için Karacaahmet Mezarlığına Şehitlik Camii adında bir namazgâh ve camii inşa edilmiştir. Bu camii ve namazgâh günümüze ulaşmayı başarmıştır.[1]

Karacaahmet Mezarlığı Şehitlik Namazgâhı (1915-1916)

Şehitlik Namazgâhı, 1915-1916 yılları arasında Sultan V. Mehmet Reşat tarafından Karacaahmet Mezarlığına inşa ettirilmiş olup konuyla ilgili kaynaklar tarafından İstanbul’un en muhteşem namazgâhı olarak nitelendirilmektedir.[2]

Çanakkale Şehitlerinin cenaze namazlarının kılındığı bu namazgâhın sağ tarafında Allah Cellecelâlühü, sol tarafında Muhammed Aleyhisselam yazmaktadır. Ortasında ise Besmele-i Şerif ve alt kısmında Âli İmrân Sûresinin 37. ayeti yazılmıştır. Bu ayet-i kerimenin Arapçası, Küllemâ dehale aleyhâ zekeriyyel mihrâb olarak okunmakta olup Türkçe anlamı ise Zekeriyyâ onun bulunduğu yere, mabetteki odaya her girdiğinde yanında (yeni) bir rızık bulur şeklinde tercüme edilmektedir.[3] Bu hat yazıları 1915-1916 yıllarında Üsküdar’lı Hattat İsmail Hakkı Altunbezer (1873-1946) tarafından yazılmıştır. Mermerden yapılan Şehitlik Namazgâhının ortasında bir kandil motifi de yer almaktadır.[4] 1984 yılında Karacaahmet Mezarlığına yapılan yeni gasilhanenin inşaatı esnasında zarar gören Şehitlik Namazgâhı, daha sonra Şehitlik Camii yanına nakledilmiştir.[5]

Karacaahmet Mezarlığı Şehitlik Camii (1917-1918)

Şehitlik Camii ise namazgâhın yanında yer almaktadır. Bu cami, 2. ve 5. Adaların birleşme noktasında, mezarlığın farklı köşelerine ulaşan yolların kesiştiği merkezi bir konumda bulunmaktadır. Yığma taştan inşa edilen cami, Birinci Dünya Savaşı yıllarında (1917-1918) yıllarında Sultan V. Mehmet Reşat tarafından şehit olan Mehmetçiklerin cenaze namazlarının kılınması amacıyla inşa edilmiştir. Cami girişinde Sultan V.Mehmed’e ait bir tuğra yer almaktadır. Bu camiinin 1918 yılında aslına sadık kalınarak yeniden inşa edildiği ifade edilmektedir. [6]

Karacaahmet Mezarlığı Şehitlik Camii girişinde yer alan Sultan V. Mehmet Reşat’a ait tuğra

Karacaahmet Mezarlığında yer alan Şehitlik Camii ve Şehitlik Namazgâhı, Üsküdar’da Çanakkale Muharebeleri döneminin anı ve izlerini yaşatan iki önemli eser olarak dikkat çekmektedir. Bu eserlerin Çanakkale Cephesi’nde yaralandıktan sonra Üsküdar’daki hastanelere nakledilen ve bu hastanelerde şehit olduktan sonrada Karacaahmet Mezarlığına defnedilen Çanakkale Şehitlerinin aziz hatıralarını taşıdıkları düşünülmektedir.

İslam Özdemir

Tarihçi-Yazar

KAYNAKLAR

ATASE Arşivi, BDH, Kls.2211 Dos. H-34, Fih. 1-3-1-3a.

Âli İmran, 3/37.

Mehmet Mermi Haskan, Yüzyıllar Boyunca Üsküdar Cilt 1, ss. 341-342. Üsküdar Belediyesi, Üsküdar Araştırmaları Merkezi Yayınları No.3, İstanbul, 2001.

Mehmet Mermi Haskan, Yüzyıllar Boyunca Üsküdar Cilt 2, ss.672, Üsküdar Belediyesi, Üsküdar Araştırmaları Merkezi Yayınları No.3, İstanbul, 2001.

[1] ATASE Arşivi, BDH, Kls.2211 Dos. H-34, Fih. 1-3-1-3a.

[2] Mehmet Nermi Haskan, Yüzyıllar Boyunca Üsküdar Cilt 2, s.1012, Üsküdar Belediyesi, Üsküdar Araştırmaları Merkezi Yayınları No.3, İstanbul, 2001.

[3] Âli İmran, 3/37.

[4]   Mehmet Nermi Haskan, Yüzyıllar Boyunca Üsküdar Cilt 2, s. 1012.

[5] A.g.e. s. 1013.

[6] Mehmet Mermi Haskan, Yüzyıllar Boyunca Üsküdar Cilt 1, ss. 341-342. Üsküdar Belediyesi, Üsküdar Araştırmaları Merkezi Yayınları No.3, İstanbul, 2001.