Kitap Adı;  Gelibolu Osmanlı Harekâtı

Kitabın Yazarı;  Edward J. Erickson

Basım Yeri;  Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul

Basım Yılı;  2012

Sayfa Sayısı; 424

Cilt Tipi; Karton Kapak

Kağıt Cinsi; Kitap Kağıdı

Dil; Türkçe

Çanakkale Cephesi’ne dair Avrupa merkezli kaynaklar Çanakkale Savaşı’na dair doğru olmayan ancak genel kabul gömüş birçok bilgiye yol açmıştır. Bunların en önemlisi Türklerin, İtilaf kuvvetlerinin planlarını etkisiz hale getirmek için inatla ve uzun bir süre İtilaf kuvvetlerin hatalarından, kara ve deniz kuvvetlerinin arasındaki sürtüşmeden, birliklerin ve birlik komutanlarının deneyimsizliğinden faydalanmış olduklarıdır. Geçmiş yıllarda bu gibi düşüncelerle ortaya konmuş Birinci Dünya Savaşı ve Çanakkale Cephesi hakkındaki eserlerin yanı sıra Edward Erickson, Osmanlı Ordusu’nun seferi hakkında daha incelikli bir kavrayış edinebilmek için Türk resmi kayıtlarını ve arşivlerini daha fazla kullanmıştır.

Asker kökenli bir araştırmacı ve askeri stratejiye hâkim olan Edward J. Erickson, ATASE arşivini kullanarak, Çanakkale Savaşı’nda zafer kazananların nasıl ve neden kazandığı konusundaki eksikleri gidermekte, zaferi getiren ana unsurun sahaya yerleşim, harekât, ateş üstünlüğü, alan egemenliği, ihtiyatların kullanımı ve lojistik açıdan Osmanlı Ordusu’nun durumu olduğunu ortaya koymaktadır.

Eserde, Çanakkale Savaşı’na dair üç ciltlik resmi Türk tarihinden alınan ve aynı zamanda Türk askeri arşivlerinde bulunan, Osmanlı Ordusu’nun cepheden gönderilen taktik haritalarına, harp ceridelerine ve durum raporlarına dayanan 124 renkli harita bulunmaktadır. Osmanlı kuvvetlerinin nerede, hangi muharebeye katıldıklarını ve nasıl konuşlandıklarını gösteren haritalara, olaylara ilişkin bilgileri destekleyecek grafik bilgileri de eklenmiştir. 42 adet muharebe düzenini gösteren kroki, 23 adet teşkilat şeması ve savaşa dair birçok fotoğraf ve tıpkıbasım belge bulunmaktadır.

Eksik bilgi ve anlayış zemini üzerine oluşturulmuş olan eserde, Osmanlı tarafına ait bilgilerin çoğu Almanların anılarından ve kaynaklarından derlemiştir. Örneğin: Hans Kannengiesser, Çanakkale’de Türklerle Beraber; Otto Liman Von Sanders, Türkiye’de Beş Sene vb. Faydalanılan kaynakların bir kısmı Osmanlı kaynakları, büyük bir çoğunluğu ise Avrupa kaynaklarıdır.

Yazar, Çanakkale Cephesi’nde yaşanan olayları her iki tarafın bakış açısına göre dengeli bir şekilde aktarmaktadır. Çanakkale Muharebeleri’ni dört kısma ayırmıştır. Birinci kısım “Osmanlı Hazırlıkları” başlığı altında 1912’de Bakan Savaşları sırasında Çanakkale’nin tahkimatından 24 Nisan 1915’e kadar devam etmektedir. İkinci kısım “Çıkarmalar” başlığı altında 25 Nisan 1915 tarihinden 1 Mayıs 1915’ e kadar devam etmektedir. “Kilitlenme” olarak adlandırılan üçüncü kısım 2 Mayıs – 6 Ağustos tarihlerini kapsamaktadır. Dördüncü kısım “Anafartalar” olarak anılan ve 7 Ağustos 1915’ten 8 Ocak 1916 tarihine kadar sürmektedir. Beşinci kısım ise “Beşinci Ordu’nun Geri Bölgesi” ni ele almaktadır.

Yarımadada olası bir çıkarmaya karşı alınacak tedbirler, savunma planları, teşkilatlanma, birliklerin eğitimi, ordunun sevkiyatı, savaşın sonlarına doğru Osmanlı’nın grup düzeyinde birlikler oluşturması ve Osmanlı Ordusu’nun büyük çaplı karşı taarruzları, yönetim ve lojistik yapı değerlendirmesi üzerinde durulmuş ve ordunun muharebe etkinliği konusunda birçok noktayı öne çıkarmıştır.

Eserin odak noktası, harekâtın yürütülmesini ve seyrini etkileyen komuta ve kontrol faktörleridir. Yazar, daha büyük kaynaklara ve daha ileri teknolojiye sahip olması yanında denizlere ve göklere hakim bir düşman karşısında Osmanlı Beşinci Ordusu’nun başarılı ve uzun vadeli bir savaşı nasıl yürüttüğünü aydınlatmayı amaçlamıştır.