KİMİN ARŞİVİ?

KİMİN ARŞİVİ?

Bireyler, anılarını çocukluktan itibaren değişik yöntemler ile biriktirmeye başlarlar. Aslında bu biriktirmenin bir de amacı vardır. Bu amaç, genelde kendisinden sonra gelen nesil ve kuşaklara bilgi aktarımı temelinde toplanmaktadır. Tarihçi ve tarihe meraklılar ise bu biriktirme ve “kaydetmeyi” farklı amaçlar ile yapmaktadır. Tarihçi için bu amaç öncellikle kaynak değer olarak öne çıkmakta iken “tarih meraklıları” için öncelik; kaydetme anının kendine has olduğunun bilinmesinin sağladığı ayrıcalık olarak görünmektedir.

Son dönemde sosyal medyanın iletişim aracı olarak yaygınlaşması ile bilgi hızla her alana ulaşabilmektedir. Bu noktada, bireysel arşivcilik konusu da farklı bir şekil almaya başlamaktadır. Bir yandan basılı materyal biriktirme devam ederken bir yandan da dijital veri “kaydetme” süreci yaşanmaktadır. Hiç şüphesiz bu durumu gerek yerli gerekse yabancı kamu ve özel kuruluşların arşivlerini dijitalleştirmeleri hızlandırmıştır. Böylece gerek tarihçiler gerekse “tarih meraklıları” birçok görsel malzemeyi görme ve “kaydetme” şansına sahip olmuştur. Ancak her dönem kendi şart ve “gerçeklerini” yaratacağı gibi bu dijital dönem de bazı “gerçekleri” meydana çıkarmıştır. O da hiç şüphesiz “benim” arşivim, “senin” arşivin ya da kimin arşivi? Tartışmalarını. Evet tartışma tam anlamıyla bu. Kimin arşivi?

Tüm araştırmacılara dijital ortamda açık olan görselin üzerine “benim” arşivim diye logo koysam, yetmezse üzerine kocaman ismimi yazsam bana ait olduğunu aslında açıklamış ve hatta ispatlamış olmaz mıyım? Yetmezse bir de kendime özel işaret yapar onu da filigran yaparım. İşte, tamam oldu. Bu artık benim arşivimim mi? Yoksa daha da farklı bir konu mu? Tarihi materyalin tahrif edilmesi mi? Bu durumu öyle noktalara ulaştıranlar var ki Harp Mecmuası ve hatta günlük gazeteler gibi neredeyse herkesin elinin altında bulunan temel yayınların dahi üzerine “benim arşivim” logosu yapıştırmaya kadar gitmekte.

Bunun altında yatan temel gerekçe ise hiç şüphesiz “meraklıların” internette bolca vakit harcayarak “iyi anahtar” kelimeler kullanarak “kaydettiği” fotoğrafların görece az bilindiği düşüncesini bir ayrıcalık hali ile ve toplumsal statü aracı olarak görmesi gelmektedir. Şayet bu minvalde olduğu var sayılsa bile bu durum yapılan amme hizmetini önemsiz sayar mı? tabi ki hayır. Ancak ve fakat, tarihi fotoğraf ve görsel malzemenin orijinal halini bozmamak- ki bunu intihal ve teliften kurtulmak için rengiyle oynamaktan tuttun da…- “size” ait olmayan görsele farklı yazı sembol ve ifadeler ile aitlik kazanılmadığını hatırlayarak.

Peki tüm bunların bir yerde durduğunu bilerek “benim” arşivimim olamaz mı? Elbette olur. Ancak bu arşivin “kaydetme” den daha fazlası olduğunu bilerek. Ve dahi elinizde bir kopya orijinal görsel malzeme olduğunda bunun çoğu zaman tek olmadığını unutmayarak. Nitekim dönemin birçok görselinde kopya sayısı oldukça fazladır. Bunun altındaki temel gerekçe ise bu görsellerin dönem içerisinde, başta yardım amacıyla sayıca fazla basılarak satılması gelmektedir. Bu nedenle 1.000 adet basılan bir kartpostaldan 1 tanesinin elinizde bulunmasının “sizin” arşiviniz anlamına gelmediğini unutmamak gerek. 

Tabi ki ailenize ait ve çocukluğunuzda biriktirmeye başladıklarınızı bunların dışında tutarak birey ve aile arşivciliğinin önemini yok saymayarak ve hatta değerli ve önemli olduğunu hatırlayarak arşivciliğimizi devam ettirmek umuduyla…