Arıburnu Çıkarması

Kitap adı: Arıburnu Çıkarması

Kitabın Yazarı: Stephen Chambers

Basım Yeri: İstanbul

Basım Yılı: 2012

Sayfa Sayısı: 304

Cilt Tipi: Karton Kapak

Dil: Türkçe

Eserde, Avustralya ve Yeni Zelanda askerlerinden oluşan Anzak Kolordusu’nun Arıburnu’na gerçekleştirdiği amfibik harekâtın ilk iki günü incelenmiştir. Eser içerisinde incelenen bölümler toplamda dokuz kısımdan oluşmuştur. Bunlar;  Çıkarma – 25 Nisan 1915, Ana Kuvvet Karaya Çıkıyor, Kanlısırt Platosu, Kılıçbayırı, Gece, Yeni Bir Gün Doğuyor – 26 Nisan 1915, Yaralılar, Kilitlenme 27 Nisan 1915 ve son olarak Arıburnu bölgesini ziyaret edebilecek kişiler için Muharebe Alanları Turları adı altında okuyucuya bilgi verilmiştir.

Akdeniz Seferi Kuvvetleri’nin 25 Nisan 1915 günü Arıburnu’na yaptığı amfibi harekât Gelibolu Muharebeleri’nin sadece bir bölümüdür. Avustralya ve Yeni Zelanda askerleri tarafından yapılan bu çıkarma savaşın ilk askeri harekâtlarından biridir. Yapılan çıkarmanın ertesi gün kilitlenmesi çok ağır sonuçlar doğurmuştur.

Arıburnunda yapılan amfibi harekât başından itibaren büyük sorunlar doğurmuştur. Öncelikle öncü kuvvetler belirlenen Kabatepe bölgesi yerine Arıburnu bölgesine çıkmış ve zorlu yer şekilleri ile karşılaşmıştır. Birliklerin yanlış bölgeye çıkarma yapması hızlı ve düzenli bir şekilde ilerlemesini engellemiştir. Aynı zamanda muharebe sahasındaki askerlerin belli bir süre sonra moralinin bozulması, subayların yanlış yönlendirmeleri ilerlemenin yavaşlamasına neden olmuştur. Bölgede kuvvetli bir direniş gösteren Türk askerleriyle karşılaşmasıyla çıkarma istenen sonuca ulaşamamıştır. Böylece İtilaf kuvvetlerinin yenilgisi ile sonuçlanan sekiz aylık süre sonunda Aralık 1915’de geri çekilmiştir.

Stephen Chambers’in kaleme aldığı Arıburnu Çıkarması Gelibolu Muharebeleri literatürüne önemli katkı sağlamıştır. Eser incelendiğinde; kitabın adı ve içerisinde bulunan bölümler kitap içeriğine uygun olarak seçilmiştir. Yazar muharebe’ye katılan komutanların ve askerlerin günlüklerinden yararlanarak olayları daha açık ve net hale getirmeye çalışmıştır. Askerlerin günlüklerinde verilen örnekler okuyucunun zihninde anlatımı canlandırmasında etkili olmuştur.

Arıburnu çıkarmasının ilk iki gününü Anzakların gözünden ayrıntılı bir şekilde incelemesi ile alanda tek kaynak olma özelliğine sahiptir. Ancak bazı durumlarda Türk komutanların gözünden taarruzları nasıl yönettiğine dair bilgiler de vermeye çalışmıştır. Örneğin 25 Nisan 1915 günü Anzak çıkarmasının başladığı sırada 27’inci Alay 2’inci Tabur’dan Yüzbaşı Faik’in sözlerine yer vermiştir.

Yazar kaynak kullanımında geniş bir yelpazeye sahiptir. Özellikle birinci el kaynak olan günlüklerden yararlanmıştır. Yazar, muharebelerin geçtiği bölgeleri fotoğraflar, haritalar, posta kartı, çizimler ve krokiler ile desteklemiştir. Özellikle okuyucunun zihninde daha iyi canlandırması açısından hem muharebenin yapıldığı 1915 yılına ait görseller hem de günümüzdeki görsellerine yer verilmiş ve karşılaştırma yapılmıştır. Muharebe de bulunan önemli kişilerin savaş sırası ve savaş sonrası hayat hikâyelerine yer verilmiştir. Hayat hikâyeleri kişilerin görselleri ile desteklenmiştir.

Eser temel kavramlara ve terimlere bakıldığı zaman ise her okuyucunun anlayabileceği sadelikte değildir. Ancak yazarın dili akıcıdır. Bu alan hakkında belli bir birikimi olan kişilere hitap etmektedir. Özellikle eser içerisinde yer isimleri önemli bir sorun teşkil etmiştir. Yer isimleri öncelikle Türk kaynaklarda verilen isimle adlandırılmıştır. Türkçe ismi yoksa ve yabancı ismi varsa bu yer isminin çevirisi yapılmamıştır. Bazı noktalarda parantez içine alınıp yer ismi belirtilmiştir. Birçok yer yaşanan kahramanlıklar ve acı olaylar savaş sırasında ya da savaş sonrasında bölgenin isminde etkili rol oynamıştır. Eserde olaylar anlatılırken bazı yabancı isimlerin veriliş nedeninin anlaşılması için Türkçeye çevrilmiştir. Bu nedenle bazılarının çevrilmesi bazılarının ise aynı bırakılması karışıklığı yol açabilir.  

Gerçekçi ve ayrıntılı bir anlatıma sahip olan eser, dönemin arşiv kaynaklarından, komutanların ve askerlerin tuttuğu günlüklerden yararlanılarak ortaya çıkmıştır. Arıburnu Çıkarması, Avustralya ve Yeni Zelanda askerlerinin çıkarmadaki rolü hakkında araştırma yapmak isteyen her okuyucu yararlanabilir.